Evlənmək kişiləri və qadınları niyə kökəldir?

Dünya yaranandan bəri evlənmək, cütləşmək bəşəriyyətin ən ali qanununa çevrilib. Bu qanuna riayət etmək isə əksər subay dünya sakininin arzusudur. Amma maraqlıdır ki, kişi və qadın məhz birlikdə yaşayanda… niyəsə kökəlirlər

Amma bu yaxınlarda alimlər dünya üzrə araşdırma aparıb belə bir qənaətə gəldilər ki, enlənmək insanı, xüsusilə də qadınları kökəldir. Araşdırmaların nəticələrinə görə, 3 il evlilik dönəmində qadınlar 10 kq kökəlirlər. Bunun bir çox səbəbləri var. Çünki evləndikdən sonra qadınlar daha çox yeyirlər. Xüsusən də gecə saatlarında. Gündəlik nəsə yesələr də, mütləq ərləri ilə şam yeməyini də yeyirlər. Kişilərin isə qəlblərinə gedən yol mədələrindən keçir. Ərini razı sala bilmək üçün onlara dadlı yeməklər bişirməyə çalışırlar. Dadlı xorəklərin hazırlanmasında isə daha kalorili və yağlı məhsullardan istifadə edilir. Xanımlar öz həyat yoldaşlarına dadlı və daha kalorili yeməklər təklif edirlər. Çünki, sağlam və yağsız yeməklər kişilər tərəfindən qəbul olunmur. Səbəblərdən biri də, evləndikdən sonra xanımların ürəyi nisbətən sakitləşməsidir. Çünki, yanlarında həmişə onları sevən, olduğu kimi qəbul edən həyat yoldaşları var. Amma özünü formada saxlaya bilmək hər bir xanım üçün vacibdir. Çünki, kişilərin yaddaşı xanımlara nisbətən daha zəifdir. Onlar qadınların görünüşünü baxdıqları zaman gördükləri kimi qiymətləndirirlər yəni ki, öz həyat yoldaşlarının əvvəl necə arıq, gözəl olmasını unudurlar. Kişilərin qadınlara xəyanət teməsinin 80% səbəbi qadının özünə baxmaması, kökəlməsi və xüsusilə hamiləlikdən sonra formasını itirməsidir. Bu hallarla rastlaşmamaq üçün qadınlar özlərinə diqqət yetirməli, hətta lazım gələrsə pəhriz saxlamalıdırlar. Amma pəhriz saxlayan xanımların da rastlaşdığı bir neçə problem var. Bunlardan ən əsası isə həyat yoldaşları ilə eyni qidaları yeyə bilmədikləri üçün pəhrizə davam edə bilməməkləridir. Bu problemə aid araşdırmalar apardım və həmin araşdırma nəticəsində öyrəndim ki, orta hesabla hər bir normal kişi gün ərzində qidalanması nəticəsində 3000 kkal qəbul edir. Pəhrizdə olan qadının isə gün ərzində 1200 kkal qəbul etməlidir. Apardığım araşdırma nəticəsində belə bir qənaətə gəldim ki, gün ərzində qadın və kişi birlikdə 1800 kkal qəbul etsə, həm qadın formasını qoruya, həm də öz həyat yoldaşını normal qidalandıra bilər.

Belə ki, orta hesabla hər bir normal kişi gün ərzində səhər yeməyinə 50 q kolbasa və ya sosiska ilə 2 yumurtanın qayğanağını yesə (450 kkal), səhər yeməyindən sonra qənd ilə bir stəkan çay içsə (30 kkal), kişinin səhər yeməyinə qəbul etdiyi qida 480 kkal təşkil edir. Pəhrizdə olan qadın isə səhər yeməyinə suda az bişirilmiş 2 yumurta (174 kkal) və şəkərsiz çay (1kkal) ilə qidalanmalıdır. Amma kişi və qadın birlikdə pomidor və soğanlı 2 yumurtanın qayğanağı (220 kkal) ilə qidalansa səhər yeməyinə 220 kkal qəbul etmiş olacaqlar. Nahar yeməyinə isə normal qidalanan kişi orta hesabla 250 ml şorba (140 kkal), qızardılmış kotlet və kartof (530 kkal) və bir stəkan kola (320 kkal) ilə qidalanmaqla 990 kkal qəbul etmiş olur. Pəhrizdə olan qadın isə 250 ml bulyon (30 kkal), suda bişirilmiş 200q toyuq əti (275 kkal), 200q tərəvəz salatı (60kkal) və 1 damcı zeytun yağı əlavə edilmiş bir stəklan kök şirəsi (70kkal) ilə qidalanmaqla 440  kkal qəbul etmiş olur. Amma qadın və kişi birlikdə düyü şorbası (70 kkal), qrildə bişən 200 q toyuq əti (230 kkal), qozlu qırmızı salat (150 kkal) və bir stəkan portağal şirəsi qəbul etməklə 570 kkal qəbul etmiş olacaqlar.

Nahardan sonra adətən kişilər şokoladla çay içirlər və beləliklə, 550 kkal qəbul edirlər. Pəhrizdə olan qadın isə həzmi rahatlaşdırmaq məqsədilə 50 q pendir yeməklə 170 kkal qəbul etmiş olur. Amma onlar birlikdə mürəbbə ilə çay içsələr, 230 kkal qəbul etmiş olacaqlar. Şam yeməyinə isə kişi 200 q qızardılmış balıq (420 kkal) və çorək (330 kkal) yesə və 500 ml pivə (230 kkal) içməklə 730 kkal qəbul etmiş olacaq. Pəhrizdə olan qadın isə 200 q qaynadılmış balıq (180 kkal), 100 q buxarda bişmiş tərəvəzlər (45 kkal), 1 dilim qara çörək (50 kkal) və nahardan sonra isə bir stəkan portağal şirəsi (55 kkal) və bir stəkan yaşıl çay (85 kkal) qəbul etməklə 415 kkal ilə qidalanmış olacaq. Amma onlar birlikdə qrildə bişmiş 200 q balıq (200 kkal), pomidor, şirin bibər və badımcandan ibarət 200 q tərəvəzli raqu (280 kkal), çörək (200 kkal) və kompot (100 kkal) ilə qidalanıb 780 kkal qəbul edə bilər. Bu tip qidalanmaya əməl edən ailədə qidalanma ilə bağlı heç bir problem yaşanmaz və beləliklə, kişinin qarnı tox, qadının forması isə yerində olar. Hamınıza sağlam qidalanıb həmişə formada qalmağı arzu edirik.

MÜƏLLİF: Nura

Azərbaycan II Dünya müharibəsi ilərində

İkinci Dünya Müharibəsi cəsarət və qorxaqlıq, şücaət və xəyanət, yalan və həqiqətin çulğalaşdığı bir savaşdı. O savaşda canını qurtarmaq, özünü müharibənin insanları ələyib taleləri kor qoyan dəyirmanında sağ saxlamaq üçün hər alçaqlığa əl atmağa hazır olanlar da vardı, ölümün gözünə dik baxıb ona doğru gedənlər də. Həmin savaş illərindəki "Türküstan legionu" adlı hərbi birləşmədəki iki insanın taleyi ilk baxışdan adi adamların yaşamı idi. Amma bu, yalnız ilk baxışdan belədir. Çünki onların həyatları yüz minlərlə insanın yaşamının sonu və xilası ola bilərdi. Oldu da.

… Hitler Almaniyasının silahlı qüvvələrindəki elitar SS birliklərində yaradılmış "Şərqi Türk Birləşməsi" (Osttürkischer Waffenverband der SS) bütünlüklə Sovetlər Birliyinin müsəlmanlarından, daha doğrusu, müsəlman türklərdən ibarət idi. "Türküstan legionu" adlanan həmin birləşmədə 8500 nəfər vardı. "Türksütan" döyüş qrupu (SS-Waffengruppe Turkestan) adlanan birləşmədə Orta Asiyadan olanlar, "İdel-Ural"da (SS-Waffengruppe Idel-Ural) - Volqaboyu bölgələrin xalqları (tatarlar və başqırdlar), "Azərbaycan"da (SS Waffengruppe Aserbaidschan)  azərbaycanlılar, "Krım"da (SS-Waffengruppe Krim) isə krım tatarları vardı. Hər qrupdakı əsgərlərin öz qol emblemi, habelə üzərində qızıl günbəzli, üç minarəli və ay-ulduzlu məscid şəkli, bir də "Bizi alla bilen" və ya "Tanrı bizi menen", yəni "Allah bizimlədir" yazısı olan nişanı vardı. Eyni zamanda, "Türküstan Legionu"nun bütün əsgərlərinin xüsusi sarğısı vardı. Yaşıl parçanın üzərində "Osttürkische Waffen-Verbände der SS", yəni "SS-in Şərqi-Türk Silahlı Birləşmələri" yazılmışdı. Faşist Almaniyasının füreri Adolf Hitler ilk əvvəl SS-in tərkibində "Yeni Türksütan" (SS Division Neu Turkestan) yaratmaq istəsə də, sonradan fikrindən vaz keçmişdi.

Qəzəblənən generalın planı

Bütün bunlar sonra olacaqdı. Hələliksə 1942-ci ildi. Mayor Andreas Mayer-Mader "Türküstan legionu"nun 450-ci taburunu yenicə yaradırdı. Bir qədər keçəcək, bu tabur I Şərqi Müsəlman alayına ("1 Ostmuselmanische Regiment") çevriləcəkdi. Alay bütünlüklə əsir alınmış, əslən Orta Asiya respublikalarından olan sovet əsgərlərindən ibarətdi. Polşa ərazisində yaradılmış bu alay Belarus və Slovakiyada partizanlara qarşı döyüşlərdə, sonralar da 1944-cü ilin avqustunda Varşava gettosunda üsyanın qan içində boğulmasında fəal iştirak etmişdi. Avqust ayının sonları idi. Faşist Almaniyasının Sovetlər Birliyinə yeritdiyi qoşunların "A" ordu qruplaşması Qafqazda sol cinahdan hücuma keçmişdi. General fon Kleystin tank ordusu əlindən gələni və gəlməyəni etməli, Bakıya "qapı"ları açmalı, vermaxtın yay hücumunun baş məqsədini reallaşdırmalı, Abşeronun neft yataqlarına yiyələnərək Sovetlər Birliyini "qara qızıl"la əsas təminat məkanından məhrum etməliydi.

Faşistlərin qarşıısını kəsən son sədd Terek çayı oldu. Fon Kleyst 3-cü tank diviziyasını sovet qoşunlarının çox inadlı müqavimət göstərdiyi Baksan vadisindən çıxararaq hiyləgər yan manevrlə onu Terek çayı boyunca irəli çəkərək 23-cü tank diviziyasının arxasında saxladı. Sonucda çox ağır və qanlı küçə döyüşlərindən sonra 23-cü tank diviziyası Mozdok şəhərini ələ keçirdi. Bundan dərhal sonra fon Kleystin ordusunun ikinci qrupu Tereki keçmək üçün İşer yaxınlığına toplaşdı. Lakin faşistlərin hesabları burada alt-üst oldu, "Barbarossa" planında Bakını ələ keçirmək cəhdləri uğursuzluqla başa çatdı. Hitler qəzəbindən özünə yer tapmırdı. O, Bakıya doğru irəliləyişin Terek sahillərində durmasına inanmırdı. Hitler hər şeydə generalları suçlayır və onların əməliyyatları həyata keçirərkən kobud səhvlərə yol verdiklərini deyirdi.

7 sentyabr, 1942-ci il. Hitlerin əmri ilə Almaniya silahlı qüvvələrinin operativ rəhbərliyinin qərargah rəisi, artilleriya generalı Yodl Ukraynadakı Stalino şəhərciyində general-feldmarşal Listlə görüşmək üçün yola düşür. Ona qoşunların Tuapse yolunda sürətlə hərəkət etməmələrinin səbəbini araşdırmaq tapşırılmışdı. Yodl da general-feldmarşal Listin müdafiəsinə qalxdı və dedi ki, qarşıya qoyulmuş hədəflərə çatmaq, yəni Bakını ələ keçirmək üçün qoşunların sayı və təminatı yetərli səviyyədə deyil. Hitler bunu qəbul etmirdi: o, əmindi ki, List Yodlu da "yoldan çıxarıb". Bürküdən və uzun yoldan bihal olub yorulmuş general Yodlun səbr kasası qəflətən daşdı. Sinirlənmiş general qışqıraraq dedi ki, Hitlerin öz əmrləri belədir və general-feldmarşal List də məhz onun, furerin əmrləri ilə hərəkət edir ki, sonucda "A" ordu qruplaşması indi çox ağır vəziyyətdədir.

Hitler bundan çaşdı. Hamıdan çox inandığı general fürerinə qışqırmaqla yanaşı, onun sərkərdə və strateq istedadını şübhə altına alır, Bakıya doğru irəliləyişdəki böhranda suçlayırdı.

- Siz yalan danışırsınız! - Hitler bağırdı. - Heç zaman belə əmrlər verməmişəm! Heç zaman!

Bunu deyəndən sonra Hitler bunkerdən çıxdı və Ukrayna meşəsinin qaranlığına doğru yeridi. Saatlar keçdi, fürer qayıtdı. Bədbin, ağappaq simalı, şişmiş gözlü bir vəziyyətdə. Bakıya doğru irəliləyən "A" ordular qruplaşmasının işini asanlaşdırmaq məqsədilə Bakıda diversiya və partlayışlar etmək planının hazırlanmasına əmr verildi. Əmrin göstərişçisi Adolf Hitler olsa da, bilavasitə müəllifi və icraçısı general Yodl idi. Bakıdakı neft mədənləri, strateji müdafiə müəsssiələri və zavodlarda partlayışlar hazırlamaq da ona həvalə olunmuşdu.

"Bakıya bələd olan axtarılır!"

Yodlun əmri ilə xüsusi qrup hazırlandı. Qrupa 11 zabit daxildi və onların qarşısına qoyulan başlıca məqsəd Bakının sənaye-müdafiə müəssisələri ilə mədənləri, habelə neft mədənlərini sıradan çıxarmaq üçün diversant dəstəsinin yaradılaraq Azərabycan paytaxtına yeridilməsi, əməliyyatın uğurla başa çatdırılması idi. Zabitlərdən biri diversantların Bakıdan çıxarılması üçün xüsusi plan hazırlamağa ehtiyac olduğunu deyəndə isə şturmbanfurer Zalsvits əsəbiləşərək demişdi: "Onların taleyi kimsəni maraqlandırmır! Bu adamlar Reyx uğrunda qəhrəmanlıqla ölməyə göndərilirlər. Sağ qalıb qayıda bilsələr, lap yaxşı!". Bakıda partlayışlar törədəsi qrupun üzvlərinin seçilməsi və hazırlıq keçmələri Mayer-Maderə tapşırıldı. SS zabiti də işə əsl alman pedantlığı ilə yanaşaraq cəmi bir həftə ərzində 64 nəfər seçdi. Bu adamların istisnasız olaraq hamısı əsir düşmüş sovet əsgər və zabitləri idi. Özü də onlar əslən Azərbaycandan idilər. Seçilmiş potensial diversantlar Polşanın cənubundakı "Zolştanra" adlı bazada təlim keçirdilər. Burada dəstə üzvlərinə atıcı silahlarla davranmaq, partladıcı qurğular yığmaq və quraşdırmaq, paraşütlə tullanmaq, əlbəyaxa döyüş və radistlik öyrədilirdi. Təlimlərlə zəiflik edənlər dərhal prosesdən kənarlaşdırıldığından, az sonra "Zolştanra"da potensial diversantların sayı 12 nəfərə düşdü. Onların arasında bir nəfər isə Mayer-Maderin xüsusi diqqətini cəlb etmişdi. Əslən Bakıdan olan bu şəxs "bolşeviklərdən qisas almaq yanğısı"nda olduğunu deyir və qrup rəhbərliyi ilə görüşmək istədiyini söyləyirdi. Mayer-Mader bu adamla görüşdü.

Sabiq neftçi olduğunu deyən, kod adı "Piri" olan həmin şəxs Bakıdakı neftayırma zavodları və mədənlərin təfərrüatlı sxemini çəkərək onları partlatmağın asan yollarını bildiyini söylədi. Daha sonra dedi ki, partladıcılıq işindən başı çıxır və "Bakının altını üstünə çevirmək" üçün əməliyyatın başlayacağı günü səbirsizliklə gözləyir. Təbii ki, həmin şəxs hərtərəfli yoxlandı. Onun kommunist və yəhudilərlə əlaqəsi olmadığı, sabiq bəy ailəsindən olduğu üzə çıxandan sonra Mayer-Maderin üzü güldü. "Piri"nin dediyinə görə, əməliyyatın uğurlu keçəcəyi təqdirdə Almaniya və ya Avstriyada qalmasına izn verilməsini istəyir. Üstəlik, bu, sonrakı arzudu. İndiki arzusu isə ona kapral rütbəsinin verilməsi imiş. Mayer-Mader bu barədə "yuxarı"lara, xüsusi yaradılmış operativ-əməliyyat və diversiya qrupuna yazılı hesabat verəndə sənədi bu cümlə ilə başa vurmuşdu: "Nəzərinizə çatdırmağı özümə borc bilirəm ki, haqqında bəhs etdiyim şəxs Bakını su qiymətinə satır".

Sovet əsiri ilə polyak qadının sirləri

1942-ci ilin sentyabrında SS qaupşturmfüreri Billiqin rəhbərliyi ilə kod adı "Dağdan eniş" olan qrup hazırlıqların son mərhələsinə başlayır. Lakin bir qədər keçir, Billiq bu işdən kənarlaşdırılır və onun yerinə qaupşturmfürer Hermann təyin edilir.  "Piri" isə rütbəcə artmışdı. O, artıq SS-nin oberşturmfüreri Əzimovun, Sovet ordusunun sabiq baş serjantının müavini idi. 1942-ci ilin sentyabrın 19-da Mozdokdan havaya qalxan "Fokker" təyyarəsi diversiya qrupunu Bakıya çatdırmalı, şəhərə bir qədər qalmış diversantlar paraşütlə atılmalı idilər. Sentyabrın 13-də isə həmin dəstənin üzvlərindən biri, SS sənədlərində "Şamil Kamilov" kimi göstərilən 20 yaşlı Şamil Kərimov SS-in Bakı ilə bağlı planları barədə sovetlərin Polşadakı kəşfiyyat şəbəkəsinin üzvü Martina Bıreskaya xəbər ötürdü. Kərimov anlayırdı ki, diviziyanın qərargahının yeməkxanasında qabyuyan işləyən Martina adi qadın deyil: onun faşistləri sevmədiyini, hətta nifrət etdiyini də hiss etmişdi. Fəqət, Kərimov bu qadının kimliyini bilmirdi. Şamillə Martina 1942-ci ilin avqustunda tanış olmuşdular və hər gün, daha doğrusu, günortadan sonra, bazadakı əsgərlər və zabitlərin naharı başa çatandan sonra yeməkxananın arxasındakı ağacların altında oturub söhbətləşərdilər. Daha "açıq söhbət" etməyi Martina təklif etdi. Dedi ki, sovet qoşunlarında xidmət etdiyini, əsir düşdüyünü, burada nə işlər gördüyünü bilir. Və buna görə də təklif edir ki, bildikləri barədə "yoldaşlar"a xəbər versin. "Yoxsa faşistlər məğlub olandan sonra buradakıların hamısı kimi sənin də sonun həbsxana, ya da güllələnmə olacaq. Kommunistlərin qələbəsinə şübhə etmə. Necə ki, mən etmirəm", - Martina deyirdi və bilirdi ki, bunları söyləməklə böyuk risk edir. Şamil eşitdiklərini almanlara xəbər versəydi, Martinanı nələrin gözlədiyini qız ağlına gətirəndə belə, üşənirdi. Amma cəsarət tapıb söylədi və sözlərinə də peşiman olmadı. Çünki Şamilin də faşistlərə nifrət etdiyini, bu qrupa da təsadüfən düşdüyünü öyrəndi. Şamil danışdı. "Piri"dən, onun mədənlərin və zavodların məxfi planlarını açıqlamasından, Bakıda həmin zavodlarla mədənlərin partladılacağından, bu qrupun da məhz həmin məqsəd üçün yaradılmasından bəhs etdi.

Martina "Gözlə, tələsmə! Sənə nə etmək lazım olduğunu deyəcəyəm" söylədi.

Göydən enənlərin yerdə tutulması

İki gün keçdi və yenə də yeməkxananın arxasındakı ağaclıqdakı söhbət zamanı Martina məlumatı "hara lazımdırsa, ora" verdiyini dedi. Sentyabrın 19-da Mozdodakı aerodromdan havaya qalxan "Fokker" Bakıya doğru yönəldi. SS rəhbərliyi həmin axşam Bakıdakı partlayışları, şəhərin məşhər yaşayacağını, mədənlərlə zavodların kibrit çöpü kimi alışıb yanacağını gözləyərək saatları sayırdılar. "Fokker" Abşeron səmasına çatanda təyyarənin arxa lyuku açıldı və oradakı zabit diversant qrupunun üzvlərinə "Haydı, getdiniz!" söylədi. Diversantlar bir-bir təyyarədən atıldılar. Gecənin zülmət qaranlığında onlar Abşeronda yerə enməli, enən kimi paraşütlərini gizlətməli, "adi vətəndaş" paltarı geyərək şəhərdə "əriməli", partladıcı qurğuları deyildiyi yerlərdə yerləşdirməli və ümumi siqnalı gözləməliydilər. Siqnalı dəstədəki radist almalıydı. Lakin almanlar bilmirdilər ki, onları aşağıda, Abşeronda, diversantların enəcəyi ərazidə gözləyirlər. Hərbçilər və Xalq Daxili İşlər Komissarlığının (NKVD) xüsusi əməliyyat işçiləri, bir də silahlı milislərdən ibarət qruplar. Martinanın aldığı məlumat dərhal Moskvaya, oradan da Bakıya ötürüldüyündən, Bakı, alman təyyarəsindən aşağı kal meyvə kimi vaxtsız töküləcək diversantları, mədən və zavodları partladacaq adamları gözləyirdi.

Eynən almanlar təki - səbirsizliklə.

Həmin qrupun 11 üzvündən 10 nəfər cəmi 4 saatın içində tutuldu. Tutulanların 6-sı yaralanmışdı, çünki ələ keçərkən atəş açaraq aradan çıxmağa çalışmışdılar. 11-ci üzv isə Şamil Kərimovdu. "Türküstan Legion"unda adı "Şamil Kamilov" kimi çəkilən birisi. Kərimov yenidən cəbhəyə qaytarıldı və 1942-ci ilin noyabrında Şimali Qafqazdakı döyüşlərdən birində həlak oldu. Bakı dəhşətli partlayışlar və yanğınlardan qurtulmuşdu bu insanın sayəsində. Piri"yə gəldikdə isə... Sonradan SS-in I tatar dağ-atıcı briqadasında xidmət etməyə başlamış bu satqını ştandartenfürer Fortenbax elə 1942-ci ilin sonunda güllələmişdi. İçib sarsaqladığına, həddini aşdığına, Fortenbaxın itinə təpik vurduğuna görə...

MÜƏLLİF: Basat ƏRƏN